Ánh sáng xanh là gì và tại sao nó gây hại?

Ánh sáng xanh là vấn đề về sức khoẻ mắt được quan tầm nhiều trong thời đại công nghệ. Đây được coi là thủ phạm gây ra rất nhiều các bệnh về mắt và thị lực ở người dùng thiết bị kỹ thuật số. Vậy thực chất ánh sáng xanh là gì và cơ chế nào khiến nó gây hại cho mắt, thị lực và sức khoẻ của chúng ta?

Ánh sáng xanh là gì

Ánh sáng xanh là ánh sáng màu xanh phát ra từ mặt trời hoặc từ thiết bị kỹ thuật số như tv, đèn led, máy tính, điện thoại. Ánh sáng xanh có mức sóng từ 380-500nm, mắt thường nhìn thấy được, có mức năng lượng mạnh chỉ sau tia cực tím (UV) nên thường gọi là tia HEV (High Energy Visible Light – Ánh sáng Năng lượng cao Nhìn thấy được).

Ánh sáng xanh tự nhiên

Ánh sáng xanh ở thể tự nhiên phát ra từ tia mặt trời. Hàng triệu năm qua ánh sáng xanh là một phần của tự nhiên, giúp chiếu sáng và nuôi dưỡng sự sống trên trái đất.

Đối với con người, ánh sáng xanh tự nhiên giúp cơ thể hấp thụ dưỡng chất, duy trì nhịp sinh học (chu kỳ giấc ngủ tự nhiên) ổn định, kích thích tinh thần năng động và tỉnh táo. Có thể nói, ánh sáng xanh tự nhiên mang lại rất nhiều lợi ích cho con người.

Ánh sáng xanh nhân tạo

Ánh sáng xanh nhân tạo có đặc điểm lý tính giống như ánh sáng xanh tự nhiên, chỉ khác rằng chúng phát ra từ nguồn nhân tạo là các thiết bị kỹ thuật số và điện tử bao gồm tv, máy tính, điện thoại, đèn led…

Chức năng lọc ánh sáng xanh ở mắt người

Ánh sáng xanh đóng vai trò chiếu sáng và nuôi dưỡng sự sống cho con người, vì vậy về bản chất tự nhiên mắt người coi ánh sáng xanh là có lợi, mắt người không lọc ánh sáng xanh.

Nói cách khác, tất cả ánh sáng xanh có thể đi qua giác mạc, thuỷ tinh thể và tác động trực tiếp đến võng mạc người.

Tại sao ánh sáng xanh gây hại

Về bản chất tự nhiên ánh sáng xanh vô hại, vậy tại sao ngày nay vấn đề về tác hại của ánh sáng xanh lại được quan tâm nhiều đến như vậy?

Đó là do hệ quả của sự phát triển công nghệ kỹ thuật số.

Ánh sáng xanh có đặc điểm là ánh sáng năng lượng cao (chỉ sau tia UV), hơn nữa mắt người lại không có khả năng lọc ánh sáng xanh. Khi chúng ta sử dụng các thiết bị kỹ thuật số ở khoảng cách rất gần với mắt, năng lượng của ánh sáng xanh tác động và tiêu diệt các tế bào thị giác, gây nhức mỏi mắt, thậm chí suy giảm thị lực nghiêm trọng.

Ngoài ra, vai trò của ánh sáng xanh là duy trì nhịp sinh học (chu kỳ giấc ngủ tự nhiên của con người), ánh sáng xanh xuất hiện vào ban ngày và tự mất đi vào ban đêm. Tuy nhiên, ánh sáng xanh nhân tạo phát ra từ màn hình kỹ thuật số cả ngày lẫn đêm gây rối loạn nhịp sinh học của con người.

Những tác hại của ánh sáng xanh là gì

Ánh sáng xanh gây ra những tác hại ở mắt, thị lực và sức khoẻ tinh thần của chúng ta, bao gồm:

Chứng mỏi mắt kỹ thuật số

Mỏi mắt kỹ thuật số hay còn gọi là hội chứng thị giác màn hình, là căn bệnh phổ biến nhất do ánh sáng xanh nhân tạo gây ra, bao gồm các triệu chứng:

• Mỏi mắt, nhức mắt
• Khô mắt, chảy nước mắt sống
• Nhìn mờ, đặc biệt nhìn mờ về chiều tối và sau khi làm việc với máy tính
• Nhạy cảm với ánh sáng chói

Biến chứng của hội chứng này có thể bao gồm:

• Đau đầu, đau nửa đầu
• Nhức mỏi cổ, vai, gáy

Bệnh thoái hoá điểm vàng

Ánh sáng xanh gây chết tế bào thị giác, đặc biệt tế bào biểu mô sắc tố võng mạc RPE. (RPE là tế bào cung cấp dinh dưỡng cho các tế bào thị giác, hấp thụ ánh sáng dư thừa, đào thải chất độc ở võng mạc, RPE suy yếu là nguyên nhân gây ra bệnh thoái hoá điểm vàng)

Chứng mất ngủ

Chức năng tự nhiên của ánh sáng xanh là duy trì nhịp sinh học (chu kỳ giấc ngủ tự nhiên của con người). Vào buổi sáng, ánh sáng xanh xuyên qua võng mạc, gửi tín hiệu tới não bộ thông báo trời sáng để chúng ta thức dậy làm việc. Vào chiều tối, ánh sáng xanh biến mất để não bộ nhận thông điệp trời tối, đồng thời cơ thiết tiết ra hormone melatonin là một loại chất gây cảm giác buồn ngủ.

Tuy nhiên sử dụng thiết bị kỹ thuật số vào ban đêm khiến não bộ nhận tín hiệu “ban ngày” và hormone melatonin bị ức chế, khiến chúng ta mất ngủ, ngủ không ngon, ảnh hưởng nghiêm trọng tới sức khoẻ tinh thần.

Làm gì để phòng ngừa tác hại ánh sáng xanh

Phòng ngừa tác hại của ánh sáng xanh cần tuân theo ba nguyên tắc chính bao gồm hạn chế ánh sáng xanh, chống lại sự tác động của ánh sáng xanh và tập thói quen tốt cho mắt:

Hạn chế ánh sáng xanh

Theo khuyến cáo của tổ chức Y tế Thế giới WHO, trẻ em không nên sử dụng thiết bị kỹ thuật số và người lớn không nên sử dụng quá từ hai đến ba giờ mỗi ngày để ngăn ngừa tác hại của ánh sáng xanh.

Vì vậy, hãy hạn chế tối đa thời gian sử dụng máy tính và điện thoại, thay vào đó hãy dành thời gian cho các hoạt động ngoài trời.

Chống lại sự tác động của ánh sáng xanh

Tất nhiên thật là khó để hạn chế việc sử dụng máy tính và điện thoại trong thời đại kỹ thuật số như ngày nay. Vì vậy để bảo đảm an toàn cho mắt, chúng ta có thể sử dụng các phần mềm, ứng dụng có tính năng lọc ánh sáng xanh. Ngoài ra cách tốt nhất là sử dụng thêm kính chống ánh sáng xanh.

Tập thói quen tốt cho mắt

Các thói quen tốt cho mắt để nâng cao sức khoẻ mắt, giảm thiểu tác hại đến mắt bao gồm:

• Chớp mắt thường xuyên: khi sử dụng máy tính chúng ta có thói quen tập trung ít chớp mắt, khiến mắt bị khô, thiếu độ ẩm.
• Quy tắc 20-20-20: để mắt được nghỉ ngơi, sau mỗi 20 phút làm việc, hãy nhìn xa 2m trong khoảng 20 giây
• Ngồi tư thế thẳng thắn, không xiên vẹo
• Giữ khoảng cách với màn hình máy tính ít nhất một sải tay.